گفتگو با هنرمندان مشهدی راه‌یافته به سیزدهمین دوره جشنواره فیلم ۱۰۰ | «ایران عزیز» به روایت فیلم‌سازان شهر

شکیبا افخمی راد | شهرآرانیوز؛ در سیزدهمین دوره جشنواره فیلم صد چندین هنرمند مشهدی هم حضور دارند؛ هنرمندانی که با ساخت فیلم صد ثانیه‌ای خودشان را به چالش کشیده اند و با ایجاز و خلاقیت هنری خود تلاش کرده اند تصاویری شاد و امیدبخش را براساس محور اصلی جشنواره یعنی «ایران عزیز» ارائه کنند.

امسال حوزه هنری خراسان رضوی هم پای کار آمده و از ساخت فیلم‌های صد ثانیه‌ای حمایت کرده است تا هنرمندان مشهد و خراسان در سیزدهمین دوره جشنواره فیلم صد حضور پررنگ تری داشته باشند. آنچه در ادامه می‌خوانید صحبت‌های برخی هنرمندان راه یافته به این دوره جشنواره است که از چالش‌های ساخت فیلم‌های صدثانیه‌ای می‌گویند.

چالش‌های انتقال یک مفهوم در زمانی کوتاه

راضیه سراجی، فیلم ساز مشهدی، با فیلم داستانی «غریبه» به سیزدهمین دوره جشنواره فیلم صد راه پیدا کرده است. اثری که فیلم نامه اش را زهرا میری با محوریت موضوع خانواده نوشته است. سراجی درباره ساخت این اثر می‌گوید: من تا امروز فیلم‌های کوتاه مختلفی جلوی دوربین برده ام، ولی «غریبه» اولین فیلم صد ثانیه‌ای من محسوب می‌شود که ساختش به هیچ وجه کار آسانی نبود. به گفته او همان طور که ساختن فیلم کوتاه سخت‌تر از فیلم بلند است، ساخت فیلم صد ثانیه‌ای هم دشوارتر از ساخت اثری کوتاه یا حتی فیلمی سه دقیقه‌ای است، چون باید یک مفهوم و داستان در زمانی کوتاه به مخاطب منتقل شود.

این فیلم ساز خاطرنشان می‌کند: فیلم نامه‌ای که در اختیار من قرار گرفت برای یک اثر دو یا سه دقیقه‌ای مناسب بود؛ بنابراین مجبور شدم فیلم نامه را کم و زیاد کنم تا درنهایت بتوانم آنچه را مدنظر نویسنده بوده است بدون آنکه بیننده گیج شود در صد ثانیه روایت کنم. سراجی درباره اهمیت جشنواره فیلم صد نیز می‌گوید: جشنواره فیلم صد، رویدادی سطح پایین و معمولی نیست، بلکه رویدادی مهم محسوب می‌شود که می‌تواند اتفاقات خوب را برای فیلم ساز رقم بزند؛ به طوری که برخی از فیلم سازان که در دوره‌های گذشته جشنواره فیلم صد حضور داشتند، از طریق این رویداد توانسته اند در مسیر ساخت آثار سینمایی و بلند قرار بگیرند.

او با اشاره به حمایت‌های حوزه هنری از ساخت فیلم کوتاه بیان می‌کند: این اتفاق حرکت خیلی خوبی در مشهد بود که پویایی و شور و نشاطی میان بچه‌های فیلم ساز ایجاد کرد. چه بسا در میان کسانی که حمایت شدند، افرادی حضور داشته باشند که در جشنواره امسال خوش بدرخشند و بتوانند قدم‌های بزرگ تری بردارند.

سراجی ضمن ابراز امیدواری از ادامه پیدا کردن این گونه اقدامات حمایتی یادآور می‌شود: در سال‌های گذشته چند طرح خوبی در مشهد اجرا شده که مقطعی و کوتاه بوده و به هردلیلی ادامه پیدا نکرده است؛ ازاین رو امیدوارم حرکتی که در حوزه هنری آغاز شده است متوقف نشود تا اتفاقات بزرگی در حوزه فیلم سازی مشهد رخ دهد.

نیاز به مهندسی برای ساخت فیلم صدثانیه‌ای

سعید، ولی زاده با فیلم «نشانه» به جشنواره فیلم صد راه پیدا کرده است. او درباره اثر خود که داستانی واقعی را روایت می‌کنند توضیح می‌دهد: در دوران جنگ شناسایی شهدا به دلیل نبود فناوری DNA مشکل بود؛ ازاین رو تعدادی از شهدا که قابل شناسایی نبودند به واسطه نشانه‌های خاصی که داشتند، مثل دست حنا شده یا پاکتی که در پاچه شلوار شهید اضافه‌تر دوخته شده بود، توسط والدینشان شناخته می‌شدند. قصه فیلم «نشانه» هم درباره شناسایی شهیدی است که یکی از دکمه‌های لباسش با نخ متفاوتی دوخته شده است.

ولی زاده با اشاره به سختی‌های ساخت فیلم صدثانیه‌ای خاطرنشان می‌کند: متراکم کردن همه داستان در صد ثانیه کار سخت و پیچیده‌ای است، چون باید همه اتفاقات بدون هیچ مقدمه پردازی در همان لحظه دراماتیک خودش رخ دهد. همچنین باید به صورت هم زمان پرداخت شخصیت و روایت و روایتگری صورت گیرد؛ اتفاقی که جذاب، ولی سخت است.

او ادامه می‌دهد: در فیلم صدثانیه ای، کارگردان باید مثل یک مهندس حساب و کتاب کند و طول پلان‌ها را اندازه بگیرد. ازاین رو من فکر می‌کنم ساخت فیلم بلند راحت‌تر از فیلم صدثانیه‌ای است. این فیلم ساز جشنواره فیلم صد را فرصتی برای جوانان می‌داند تا رشد کنند و استعدادهایشان را پرورش دهند.

مرز باریک میان فیلم ۱۰۰ و تیزر

امیر روئینی دیگر فیلم ساز مشهدی است که به سیزدهمین دوره جشنواره فیلم صد راه پیدا کرده است. فیلم او «بمان» نام دارد که به موضوع سقط جنین می‌پردازد. روئینی درباره فیلمش بیان می‌کند: وقتی فردی تصمیم به سقط می‌گیرد بیشتر بعد مادی ماجرا را نگاه می‌کند، درحالی که اگر در آن لحظه بعد معنوی ماجرا را نیز درنظر بگیرد، شاید انتخاب درست تری داشته باشد. فیلم «بمان» هم درباره دکتری است که سعی دارد بعد معنوی و احساسی ماجرا را به مراجعه کنندگانش نشان دهد تا با قرار گرفتن منطق و احساسشان در کنار هم تصمیم بگیرند.

این فیلم ساز درباره چالش‌های ساخت فیلم صدثانیه‌ای می‌گوید: هرچه فیلم کوتاه‌تر باشد، قصه گویی در آن و ساختش سخت‌تر می‌شود. چون علاوه بر اینکه باید مفهوم و پیام اخلاقی مدنظر را انتقال دهد، باید دراماتیک و نمایشی باشد تا مخاطب بتواند با آن ارتباط برقرار کند. او ادامه می‌دهد: برخی ایده‌ها با گسترش پیدا کردن از بین می‌روند. این ایده‌ها برای ساخت فیلم‌های صدثانیه‌ای کارساز هستند. در واقع فیلم صدثانیه‌ای مبتنی بر یک لحظه است؛ لحظه‌ای که تماشاگر می‌اندیشد یا متحول می‌شود.

روئینی با اشاره به مرز باریکی که میان فیلم‌های صد ثانیه‌ای و تیزر وجود دارد خاطرنشان می‌کند: متأسفانه خیلی از فیلم‌های صدثانیه‌ای بیشتر تبدیل به یک گزاره اخلاقی شده اند و دراماتیک نیستند، یعنی مبنای آن‌ها فقط ایده و مفهومی اخلاقی است. اگر بخواهیم از این مرز گذر کنیم و اثرمان را تبدیل به فیلم کنیم، باید دقت عمل بیشتری داشته باشیم و از سوادی که آن ایده را تبدیل به یک قصه دراماتیک کند برخوردار باشیم تا مخاطب با یک تیزر روبه رو نشود و فیلمی تأثیرگذار ببیند که احساساتش را تحریک کند.

این فیلم ساز که جشنواره فیلم صد را از دو جهت حائز اهمیت می‌داند یادآور می‌شود: این رویداد برای کسانی که می‌خواهند کسب تجربه کنند و فیلمشان را روی پرده سینما ببینند مناسب است؛ علاوه بر این فرصتی فراهم می‌کند تا فیلم سازان حرفه ای‌تر خودشان را به چالش بکشند.

ساخت ۱۴ فیلم صدثانیه‌ای

باشگاه فیلم رویش حوزه هنری خراسان رضوی که با هدف رونق دادن به تولید آثار تصویری در استان و حمایت از فیلم سازان جوان شکل گرفته، امسال از ساخت چهارده اثر صدثانیه‌ای حمایت کرده که از این تعداد هشت فیلم داستانی و یک مستند به بخش رقابتی و سه فیلم به بخش غیررقابتی جشنواره فیلم صد راه پیدا کرده اند.

سجاد انتظاری، مسئول واحد هنر‌های تصویری حوزه هنری خراسان رضوی، درباره این حمایت‌ها توضیح می‌دهد: امسال سازمان سینمایی سوره برای حضور فیلم سازان استان‌های مختلف در جشنواره فیلم صد، بودجه حمایتی در نظر گرفته بود که به حوزه هنری خراسان رضوی هم اختصاص پیدا کرد. همچنین باتوجه به راه افتادن باشگاه فیلم رویش در مشهد، نگاه ویژه تری به استان ما شد و در اولویت این حمایت‌ها قرار گرفتیم. او ادامه می‌دهد: ما کارگاهی دوروزه با حضور هادی مقدم دوست برگزار و فراخوان عمومی میان فیلم سازان استان منتشر کردیم تا براساس موضوعات مدنظر جشنواره با محوریت کلی «ایران عزیز» طرح هایشان را برای ما ارسال کنند.

درنهایت صد فیلم نامه به دست ما رسید که بعد از گزینش به چهل اثر منتخب رسیدیم. از این تعداد هم چهارده اثر برای تولید انتخاب شدند. انتظاری با اشاره به راهیابی دوازده اثر از باشگاه فیلم رویش به جشنواره فیلم صد می‌گوید: اجرای طرح حمایتی توسط دبیرخانه سیزدهمین دوره جشنواره فیلم صد اصلی‌ترین ویژگی این رویداد است؛ اتفاقی که باعث شد چرخه تولید در استان‌های مختلف به ویژه شهر‌هایی مانند مشهد که از پتانسیل بالایی در عرصه فیلم سازی و فیلم کوتاه برخوردارند شکل بگیرد.

درواقع نسبت جشنواره صد با استان‌ها به خاطر اجرای این طرح حمایتی بسیار شفاف‌تر و پررنگ‌تر شد. مسئول واحد هنر‌های تصویری حوزه هنری خراسان رضوی یادآور می‌شود: در سال‌های گذشته گاهی اوقات حوزه هنری استان‌ها با بودجه‌های محدودی که در اختیار داشتند از ساخت آثار صدثانیه‌ای حمایت می‌کردند، اما امسال با ورود دبیرخانه جشنواره به عرصه تولید، شاهد کار‌های بهتر و بیشتری خواهیم بود.

انتظاری درباره امکان نمایش آثار جشنواره فیلم صد در مشهد نیز می‌گوید: امسال از سوی دبیرخانه جشنواره برنامه ریزی برای اکران آثار در استان‌ها صورت نگرفته است، ولی ما از طریق باشگاه فیلم رویش در حال رایزنی هستیم تا اگر شرایطش فراهم شود، اکرانی ویژه برای آثار جشنواره امسال در یکی از سینما‌های حوزه هنری داشته باشیم. او ادامه می‌دهد: اگر موفق به این کار نشدیم، حداقل آثاری را که در استان خراسان رضوی تولید شده است در مشهد و شهرستان‌های دیگر مانند نیشابور و سبزوار در اواخر اسفند امسال یا در فروردین ۱۴۰۲ اکران می‌کنیم.

انتظاری که خود امسال با فیلم داستانی «یک + یک، یک - یک» در بخش رقابتی سیزدهمین دوره جشنواره فیلم صد حضور دارد، خاطرنشان می‌کند: کار صدثانیه‌ای ساختن در نگاه اول شاید ساده به نظر برسد، اما چالشی بسیار خوب و جدی برای فیلم ساز محسوب می‌شود، چون باید بتواند در زمانی کوتاه پیام موردنظرش را به تماشاچی منتقل کند. در واقع ساخت فیلم صدثانیه‌ای هم چالشی برای فیلم سازان حرفه‌ای است و هم فرصت مناسبی برای فیلم سازان جوان تا تمرین و کسب تجربه کنند و در آینده کار‌های جدی تری بسازند.